استفاده از هنر عمومی در بین شهروندان خواص روانی، اجتماعی و انسانی متعددی دارد که اهمیت نقاشی دیواری را بیشتر می کند. سید محمود شعیبی، درباره سیر نقاشی دیواری در تهران می گوید: «قبل از سال ۸۰ تو تهران و دیگر شهرها نقاشی دیواری نداشتیم. فقط چهره شهدا به خشکی امدن دیوارهای شهر بود که آن هم به صورت غیرحرفه ای فقره می شد درون حالی که نقاشی دیواری با موضوع چهره شهدا می توانست محل لباس گیری آثار هنری در منقبت و ارزشگذاری شهدا باشد و با گستره بسی وسیع تری بوسیله آن پرداخته شود. چهره ها طراحی نشده حیات و تو مواردی هم تک تأیید خانواده های شهدا قرار نمی گرفت. آن زمان این موضوع را در سازمان زیباسازی بررسی و شوراهای تخصصی بخاطر آن پیش بینی کردیم. جدیت شد تا نقاشی دیواری از شمارش کیفیت فرمان داخل جایگاه هنری قرار گیرد. البته مشکلات متعددی داشتیم و داریم که حمایت نکردن از هنرمندان یکی از آنهاست و به سرعت حکم فاجعه مخبر می نرم اما با حیات این مشکلات داخل هر دوره ای برخی از هنرمندان دغدغه مند، همکاری کرده اند. زمانی که بنای نقاشی دیواری گذاشته شد ۲ خواه ۳ نفر مشارکت کردند اما زمان حال حدود ۷۰ ـ ۸۰ هنرمند به طور جدی در شالوده نقاشی دیواری فعالیت می کنند که اگر به آنها فضا داده شود می توان تماشایی اتفاقات هنری تو شهر حیات.»
داودیه قدیم داخل میدان مادر
شمایل نقاشی شده درون راسته مام منطقه ۳هم یکی از نقاشی های دیواری است که تماشای آن یادآور تهران قدیم است. عباسی که تو اجرای این نقاشی حضور داشته درباره انتخاب این طرح می گوید: «در این نقاشی شما می توانید تصویری از تهران ابد را ببینید. این نقاشی از روی قدیمی ترین عکس از محله داودیه انتخاب شده است که تو کنار آن بی سواد امروزی از پنجره ساختمانی اش، فضای قدیمی خیابان کوچک را تماشا می کند. مرام از تفویض این نقاشی، ارجاع درک لطیفی از خاطره و نوستالژی به شهروندان است؛ یادآوری خاطراتی که همه انسان از گذشته خویشتن دارند. یک مادربزرگ مهربان، گلدان های شمعدانی و تصویری از تهران قدیم و آسمان آبی نمادهایی آشنا برای رهگذرانی است که از بازار مادر گذر می کنند. عزا خاطر و آرامش بصری دستاورد مصرف از هنر در شهر است.»
تحول فضاهای بی دفاع شهری به فضای امن
«فضاهای بی دفاع شهری با رنگ، هویت می یابند و این امر استقبال اهالی محله را به پشت دارد.» عباسی با یادآوری خاطره ای از اجرای نقاشی دیواری داخل بافت های فرسوده می گوید: «چند سال پیش طرح نقاشی دیواری را تو محله ای با لیف ضعیف و دیوارهای اثر جزیی و رو رفته انجام دادیم. اهالی از ازدحام معتادان در آن زمین متروکه معارض بودند. استراحت شد شهرداری در این کوچه طرح نقاشی دیواری را ادا یواش. به یاد دارم بعد از اجرای طرح، دیوارهای رنگی، بافتن آن خیابان کوچک را تغییر داده بود. اهالی می گفتند این فرمان باعث ایجاد حمایت در خیابان کوچک شده است. آن فضا از جا بی دفاع شهری خارج شده و هویت پیدا کرده بود.» شعیبی در تأیید صحبت های همکارش خاطره ای دیگر از اجرای نقاشی دیواری داخل کوچه هایی مانند مروارید غار و باغ آذری برایمان می گوید: «کاربرد از رنگ ها می تواند فضاهای شاد و بانشاطی را در کوچه به وجود آورد. در پروژه هایی که در برزن هایی مانند گود عرب ها، باغ آذری یا دروازه غار ادا می شد فداکار ساکنان مخالف بودند. در یکی از این محله ها یکی از همسایه ها اذن حکم نمی داد. شیرین کاری که آنجا بود بوسیله من گفت که یکی از اهالی اجازه نداده روی دیوار منزلش نقاشی امر کنیم. من گفتم هر مکان مخالف بودند کار نکن و دیوار بعد اینده را رنگ کن. فام ها در سطوح هنگفت بزرگ و مسرور فرمان شد. روز بعد همان کسی که در خانه اش را بسته وجود و اجازه نداده بود، بوسیله همکارمان گفته بود که دیوار خانه اش را رنگ جزیی بزنند. مشارکت مردم محله تو حدی شد که خودشان ته رنگ پیشنهاد می دادند، بخاطر گروه چای می آوردند، تا اینکه یکی از همسایگان همگی قسمت قسمت کردن را بوسیله مجلس عروسی دخترش طلبیدن کرد. تجربه موفقی بود و به نظرمن این امتحان باید تکرار شود. شهرداری می تواند از قاعده نقاشی، فضاهای شهر را شادتر کند. تصویری از تهران قدیم، خاطره خوش نشین یا خاطره شمال و استعمال از عناصری که برای شهروندان خاطره انگیز است موجب می شود تا دریافتن و حال خوبی در روحیه ساکنان یک محله و روستا ایجاد شود.» هویت بخشی برزن ها با استفاده از نقاشی عکس های باستانی از تهران
طرح صلاحیت دار بزرگراه شهید همت
بزرگراه مثال همت درون منطقه۳ یکی از کارهای ماندگار نقاشی دیواری است که به گفته شعیبی نقشه کشی آن ۵ تا ۶ ماه زمان دربند است. اجرای نقاشی دیواری در بزرگراه شهید همت و ذیل پل ها دربرگیرنده خیابان های پاسداران، شریعتی، حقانی، افریقا، باغ ارسی دفاع مقدس، باغ کتاب و ملا بهایی را در بر می گیرد. کاشیکاری و سیمان مربوط به طبقه کارگر و زحمتکش همه به صورت دستی ایفا شده است. این پروژه یکسال طول کشید و بالای ۵۰ نفر درون اجرای این طرح شرکت کردند. بیشتر حصه طراحی با محمود شعیبی وجود و رسول عباسی نیز علاوه پهلو طراحی، اجرای فنی آن را برعهده داشت. طرح ۷ بار ای است که در مجموع سیر فداکاری و از خود گذشتگی و خاطرخواهی جوانان داخل دفاع مقدس را روایت می یواش. در این طرح ها نمادهایی با هویت های منطقه ای، مذهبی، تاریخی، حماسی و ملی دیده می شود. شعیبی، یکی از بزرگ ترین عناصر هویت اندکی داخل یک ولایت را خاطره سازی توسط عناصر هنری می داند و می گوید: «نمادهایی که نشان دهنده سردر، نقش اسلیمی و پنجه محضر عباس(ع) و... است در خاطرات بومی، ملی و مذهبی و نگرش زندگی مان حضور دارند که در این بزرگراه به صورت نقشی تزیینی امر شده است. دیدن این نمادها یادآور داستان های تاریخی و مفاهیم مذهبی است. البته پیام این طرح ها معلوم و درخشنده زدودن چون ویژگی هنر ایرانی این است که همه چیز را داخل لفافه و استعاره مطرح درنگ که فکر کردن برانگیز باشد.»
داودیه قدیم داخل میدان مادر
شمایل نقاشی شده درون راسته مام منطقه ۳هم یکی از نقاشی های دیواری است که تماشای آن یادآور تهران قدیم است. عباسی که تو اجرای این نقاشی حضور داشته درباره انتخاب این طرح می گوید: «در این نقاشی شما می توانید تصویری از تهران ابد را ببینید. این نقاشی از روی قدیمی ترین عکس از محله داودیه انتخاب شده است که تو کنار آن بی سواد امروزی از پنجره ساختمانی اش، فضای قدیمی خیابان کوچک را تماشا می کند. مرام از تفویض این نقاشی، ارجاع درک لطیفی از خاطره و نوستالژی به شهروندان است؛ یادآوری خاطراتی که همه انسان از گذشته خویشتن دارند. یک مادربزرگ مهربان، گلدان های شمعدانی و تصویری از تهران قدیم و آسمان آبی نمادهایی آشنا برای رهگذرانی است که از بازار مادر گذر می کنند. عزا خاطر و آرامش بصری دستاورد مصرف از هنر در شهر است.»
تحول فضاهای بی دفاع شهری به فضای امن
«فضاهای بی دفاع شهری با رنگ، هویت می یابند و این امر استقبال اهالی محله را به پشت دارد.» عباسی با یادآوری خاطره ای از اجرای نقاشی دیواری داخل بافت های فرسوده می گوید: «چند سال پیش طرح نقاشی دیواری را تو محله ای با لیف ضعیف و دیوارهای اثر جزیی و رو رفته انجام دادیم. اهالی از ازدحام معتادان در آن زمین متروکه معارض بودند. استراحت شد شهرداری در این کوچه طرح نقاشی دیواری را ادا یواش. به یاد دارم بعد از اجرای طرح، دیوارهای رنگی، بافتن آن خیابان کوچک را تغییر داده بود. اهالی می گفتند این فرمان باعث ایجاد حمایت در خیابان کوچک شده است. آن فضا از جا بی دفاع شهری خارج شده و هویت پیدا کرده بود.» شعیبی در تأیید صحبت های همکارش خاطره ای دیگر از اجرای نقاشی دیواری داخل کوچه هایی مانند مروارید غار و باغ آذری برایمان می گوید: «کاربرد از رنگ ها می تواند فضاهای شاد و بانشاطی را در کوچه به وجود آورد. در پروژه هایی که در برزن هایی مانند گود عرب ها، باغ آذری یا دروازه غار ادا می شد فداکار ساکنان مخالف بودند. در یکی از این محله ها یکی از همسایه ها اذن حکم نمی داد. شیرین کاری که آنجا بود بوسیله من گفت که یکی از اهالی اجازه نداده روی دیوار منزلش نقاشی امر کنیم. من گفتم هر مکان مخالف بودند کار نکن و دیوار بعد اینده را رنگ کن. فام ها در سطوح هنگفت بزرگ و مسرور فرمان شد. روز بعد همان کسی که در خانه اش را بسته وجود و اجازه نداده بود، بوسیله همکارمان گفته بود که دیوار خانه اش را رنگ جزیی بزنند. مشارکت مردم محله تو حدی شد که خودشان ته رنگ پیشنهاد می دادند، بخاطر گروه چای می آوردند، تا اینکه یکی از همسایگان همگی قسمت قسمت کردن را بوسیله مجلس عروسی دخترش طلبیدن کرد. تجربه موفقی بود و به نظرمن این امتحان باید تکرار شود. شهرداری می تواند از قاعده نقاشی، فضاهای شهر را شادتر کند. تصویری از تهران قدیم، خاطره خوش نشین یا خاطره شمال و استعمال از عناصری که برای شهروندان خاطره انگیز است موجب می شود تا دریافتن و حال خوبی در روحیه ساکنان یک محله و روستا ایجاد شود.» هویت بخشی برزن ها با استفاده از نقاشی عکس های باستانی از تهران
طرح صلاحیت دار بزرگراه شهید همت
بزرگراه مثال همت درون منطقه۳ یکی از کارهای ماندگار نقاشی دیواری است که به گفته شعیبی نقشه کشی آن ۵ تا ۶ ماه زمان دربند است. اجرای نقاشی دیواری در بزرگراه شهید همت و ذیل پل ها دربرگیرنده خیابان های پاسداران، شریعتی، حقانی، افریقا، باغ ارسی دفاع مقدس، باغ کتاب و ملا بهایی را در بر می گیرد. کاشیکاری و سیمان مربوط به طبقه کارگر و زحمتکش همه به صورت دستی ایفا شده است. این پروژه یکسال طول کشید و بالای ۵۰ نفر درون اجرای این طرح شرکت کردند. بیشتر حصه طراحی با محمود شعیبی وجود و رسول عباسی نیز علاوه پهلو طراحی، اجرای فنی آن را برعهده داشت. طرح ۷ بار ای است که در مجموع سیر فداکاری و از خود گذشتگی و خاطرخواهی جوانان داخل دفاع مقدس را روایت می یواش. در این طرح ها نمادهایی با هویت های منطقه ای، مذهبی، تاریخی، حماسی و ملی دیده می شود. شعیبی، یکی از بزرگ ترین عناصر هویت اندکی داخل یک ولایت را خاطره سازی توسط عناصر هنری می داند و می گوید: «نمادهایی که نشان دهنده سردر، نقش اسلیمی و پنجه محضر عباس(ع) و... است در خاطرات بومی، ملی و مذهبی و نگرش زندگی مان حضور دارند که در این بزرگراه به صورت نقشی تزیینی امر شده است. دیدن این نمادها یادآور داستان های تاریخی و مفاهیم مذهبی است. البته پیام این طرح ها معلوم و درخشنده زدودن چون ویژگی هنر ایرانی این است که همه چیز را داخل لفافه و استعاره مطرح درنگ که فکر کردن برانگیز باشد.»
- ۹۸/۰۷/۲۱